Bảo quản chế biến rơm cho Trâu Bò

- Chăn nuôi bò chủ yếu là bằng cỏ, rơm, thân cây ngô, bã mía . . . và tiêu tốn lương thực rất ít chủ yếu là những lương thực thứ yếu như sắn khô, cám, bột ngô... chỉ dùng vỗ béo vào thời gian cuối trước khi xuất bán vài tháng.

- Các phụ phẩm nhất là da, xương... là nguyên liệu rất quan trọng của công nghiệp làm đồ da và giầy dép

Trong chăn nuôi bò, lượng thức ăn yêu cầu để tăng được 1kg hơi cần: từ 35 - 40kg cỏ tươi (nuôi đơn thuần là chăn thả). Hoặc từ:

+ 18 - 20kg cỏ tươi

+ 3,5 - 4kg rơm ủ

+ 0,3 - 0,4kg cám, bột sắn (đối với nuôi vỗ béo tại chuồng).

Để sản xuất ra được 1 lít sữa bò cần:

+ 8 - 10 kg cỏ tươi.

+ 3,5 - 4kg rơm ủ.

+ 0,3 - 0,4kg cám hỗn hợp.

Như vậy trong chăn nuôi bò thịt hay bò sữa, yêu cầu lượng thức ăn thô, xanh vẫn là chủ yếu. Hiện nay ngoài việc đang đẩy mạnh chuyển một số đất đồi, đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cỏ để nuôi bò thịt, bò sữa. ở nước ta, với ưu thế có trên 4 triệu ha chuyên trồng lúa một năm từ 2 - 3 vụ sẽ có một lượng rơm rất lớn, việc tận thu, bảo quản, chế biến rơm sẽ là một nguồn cung cấp thức ăn thô rất quan trọng để phát triển mạnh đàn bò các loại hiện nay.

Tuy vậy ở một số địa phương do đàn trâu bò cày kéo giảm, do rơm khô chúng ăn được ít nên rất coi nhẹ việc tận thu rơm, để ẩm mục, làm chất đốt, độn chuồng hay đốt ngay ngoài đồng lấy tro bón ruộng . . . rất lãng phí.

Trước yêu cầu phát triển nhanh đàn bò, nhất là đàn bò sữa, việc tận thu rơm, cả ở những vùng có đàn trâu bò kém phát triển, tận thu để chuyển bán cho những vùng phát triển mạnh trâu bò, sẽ có lợi rất lớn cho cả hai phía.

Để tận dụng tốt nguồn rơm hiện có vào phát triển đàn trâu bò, có thể áp dụng các biện pháp sau:

Phơi khô kịp thời đánh đống

Đây là phương pháp bảo quản rơm đơn giản và phổ biến rộng rãi nhất hiện nay. Hãy tuyên truyền để nhiều nông dân nhận thức được vai trò và sự cần thiết của rơm đối với phát triển chăn nuôi trâu bò. Coi việc thu rơm là nhiệm vụ quan trọng thứ hai sau hạt thóc để bố trí lao động hợp lý khẩn trương hơn trong việc phơi rơm rạ mau khô, đảm bảo độ ẩm 9 - 10%, trông rơm vẫn còn màu xanh là thu về đánh đống kịp thời ngay. Cần lưu ý chọn nơi đánh đống rơm cao ráo, thoáng, không bị ẩm ướt, không đánh đống rơm dưới các tán cây to...

Đóng bánh rơm rạ

Đóng bánh rơm rạ như đóng bánh cỏ khô ở các nước có bãi cỏ lớn. Bánh rơm có kích thước 50cm x 50cm hoặc 100cm x 100cm. Mỗi bánh rơm được đóng có thể giảm thể tích so với đánh đống từ 5 - 6 lần mà lại dễ bảo quản, có thể xếp vào các nhà kho rất đảm bảo cả về số lượng và chất lượng. Phương pháp đóng thủ công có thể đóng khuôn bằng gỗ hay bằng sắt có kích thước bánh như trên. Xếp rơm vào rồi dùng bàn ép, ép chặt rơm xuống, sau dùng dây thép hay đai sắt cố định như gói bánh chưng.

Chế biến rơm bằng urê

Rơm khô tỷ lệ đạm rất thấp 3 - 4%, tỷ lệ xơ rất cao tới 33 - 34% lại nhiều silic nên trâu bò không thể ăn dược nhiều.

Nhưng nếu rơm được chế biến sẽ khắc phục được tốt các hạn chế trên đây, giúp trâu bò ăn được nhiều rơm gấp 2 lần so với không được chế biến, tỷ lệ tiêu hoá tăng 14 - 15%, lượng đạm dễ tiêu tăng lên khá.

Phương pháp chế biến, ủ rơm bằng urê như sau:

- Nguyên liệu gồm có:

+ Rơm: 100kg

+ Urê: 3 - 4kg

+ Vôi bột: 0,5kg

+ Muối ăn: 0,5kg

+ Lượng nước sạch: 100 lít

- Dụng cụ để ủ:

+ Đóng thùng gỗ

+ Đào hố, lót nilon (nơi đất đồi núi)

+ Xây bể nửa nổi, nửa chìm, cạnh bể có một rốn để hứng nước ủ từ bể chảy ra có thể múc tưới lên lớp rơm trên cùng

Kích thước thùng, bể... tuỳ theo số lượng trâu bò nuôi. Mỗi hộ chăn nuôi trâu bò nên làm từ 2 - 3 cái thì mới có rơm ủ đủ cung cấp thường xuyên cho đàn trâu bò ăn.

- Cách tiến hành làm như sau:

Ban đầu cân 10kg rơm bó lại làm mẫu, các bó sau bó tương tự như bó đầu cho nhanh.

Rải đều số rơm bó đầu (10kg) vào thùng hay bể ủ, dùng ôdoa (bình tưới) 101, múc đầy nước rồi cân 0,3 - 0,4kg urê; 0,50g vôi; 50g muối ăn đổ vào ôdoa khuấy cho tan hết, rồi tưới đều lên lớp rơm vừa rải.

Những lớp sau cũng làm tương tự như vậy cho đủ 100 - 200kg rơm... Trên cùng lấy nilon bọc kín rồi dùng bao tải đậy lại (ủ yếm khí). Thời gian ủ từ 7 - 10 ngày trở lên, tốt nhất là sau 21 ngày mới cho trâu bò ăn.

- Cách cho trâu bò ăn:

Rơm sau khi ủ vẫn vàng thơm và mềm là được, lấy tới đâu cho ăn hết tới đó. Đồng thời sau khi lấy rơm ủ ra phải nhanh chóng đậy kín lại để tránh không khí vào nhiều làm đen sản phẩm ủ.

Rơm ủ lấy ra phải để khoảng 30 phút để bay hết mùi hắc rồi mới rải cho trâu bò ăn, 2 - 3 ngày đầu nên trộn 1/2 rơm ủ với rơm khô. Sau khi bò đã ăn quen thì mỗi bữa cho ăn từ 5 - 6kg rơm ủ.

Cần nhớ là khi bắt đầu cho bò ăn rơm ủ ở bể thứ nhất, là bắt đầu ủ bể thứ hai thì khi cho ăn hết bể thứ nhất sẽ có rơm ủ đã đủ thời gian theo yêu cầu (rơm ngấu) để cho đàn bò ăn tiếp mà không bị gián đoạn.